Każde urządzenie użytkowane przez człowieka musi mieć wykonane okresowe przeglądy. Ten obowiązek dotyczy także wszelkiego typu wind osobowych definiowanych jako Urządzenia Transportu Bliskiego, czyli UTB. Od sprawnego działania takiej windy zależy bezpieczeństwo jego użytkowników. Usterka wykryta o czasie może ocalić komuś zdrowie, a nawet życie. Można zapobiec tragedii, z tego powodu warto dbać o regularne wykonywanie przeglądów. Dźwigi jako urządzenia transportu bliskiego muszą być poddawane badaniom okresowym, eksploatacyjnym, oraz w miarę potrzeb powypadkowym lub poawaryjnym. W przypadku tego typu urządzeń przeprowadzanie okresowych przeglądów jest regulowane przez prawo, a dokładniej mówiąc rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii dotyczące warunków technicznych dozoru technicznego. Również Urząd Dozoru Technicznego uchwalił wytyczne, które zobowiązują właścicieli wind osobowych do zlecania regularnych badań technicznych.
Bezpieczeństwo dźwigów UTB – regulacje prawne
Szacuje się, że w Polsce znajduje się około 100 tysięcy dźwigów osobowych. Część z nich zostały zamontowane już po wejściu Polski do Unii Europejskiej, dzięki czemu są zgodne z najnowszymi przepisami bezpieczeństwa. Pomimo tego około połowa ich nie spełnia najważniejszych norm bezpieczeństwa. Najistotniejszym kłopotem są bloki wzniesione w latach 70, gdyż ich stan techniczny wymaga dużo napraw, a dźwigi osobowe nie są priorytetem. Właściciele tych budynków nie są chętni do wymiany wind, a swoje racje argumentują tym, że przecież funkcjonują one bezproblemowo od wielu lat. Z pewnością nie jest to odpowiedzialne rozumowanie jeśli chodzi o zdrowie i życie mieszkańców. Stając naprzeciw temu zagadnieniu Minister Przedsiębiorczości i Technologii zaktualizował rozporządzenie w sprawie eksploatacji urządzeń podlegającym przepisom dozoru technicznego. Nałożono obowiązek robienia przeglądów technicznych aby ocenić stan funkcjonowania dźwigu.
Resurs dla dźwigów UTB
Zgodnie z definicją resurs jest okresem zdolności użytkowej, czyli inaczej mówiąc jest to obligatoryjny przegląd specjalny dźwigu, który ma określoną ważność. Po przekroczeniu określonego terminu należy ponownie zlecić wykonanie oceny stanu technicznego. Jeśli chodzi o dźwigi, to parametrami branymi pod uwagę są intensywność eksploatowania, oraz obciążenie jest poddawane urządzenie. Warto pamiętać, że resurs jest przeglądem specjalnym ,który musi być przeprowadzony przez odpowiedniego eksperta. Ważną kwestią jest także to, że taki dźwig porusza się w szybie, który też musi być regularnie kontrolowany. Dlatego osoba, która będzie przeprowadzała resurs UTB powinna mieć stosowne uprawnienia budowlane. Przegląd specjalny wind może być wykonywany przez przedstawiciela producenta, ale koniecznie musi on dysponować określonymi uprawnieniami.
Przegląd specjalny wind – co obejmuje?
To jaki powinien być zakres przeglądu specjalnego Urządzeń Transportu Bezpośredniego opisuje instrukcja producenta. Zdarza się, że w instrukcji nie ma takich danych, wówczas należy kierować się stosownymi normami, specyfikacjami technicznymi, oraz obecną wiedzą techniczną. Ważne, aby taki przegląd specjalny obejmował swoim zakresem najważniejsze podzespoły, które mają wpływ na bezpieczne korzystanie z windy. O jakie dokładnie podzespoły chodzi? Są to przede wszystkim:
- cała konstrukcja nośna, czyli dokładniej mówiąc jest to szyb, rama kabiny, rama wciągarki, ale również prowadnice,
- mechanizm napędowy który składa się z liny, mocowania lin, i wciągarka,
- układ elektryczny – instalacja w szybie, aparatura odpowiadająca za sterowanie urządzeniem,
- układ hydrauliczny czyli przewody, siłowniki, a także agregat hydrauliczny
- odpowiadające za bezpieczną pracę dźwigu czyli np. system alarmowy.
Taki przegląd specjalny dźwigów UTB powinien być zwieńczony spisaniem właściwego protokołu, w którym opisany jest wynik przeglądu, dane osób odpowiedzialnych, termin kolejnego przeglądu, a także kryteria oceny.
Profilaktyka jako podstawa bezpieczeństwa dźwigów UTB
Jak w przypadku wielu urządzeń, tak również jeśli chodzi o dźwigi UTB bardzo ważna jest profilaktyka. Wiele usterek można zawczasu znaleźć i naprawić, co znacznie zwiększy bezpieczeństwo tego typu urządzeń. Niestety, jeśli chodzi o windy z lat 70 problem jest poważniejszy, ponieważ takie mało dokładne przeglądy mogą okazać się niewystarczające i nie wykryją wszystkich awarii. Urząd Bezpieczeństwa Technicznego monitoruje stan techniczny na bieżąco likwidując pojawiające się usterki i wymieniając uszkodzone elementy. Niestety, jeśli chodzi o aparaturę sterową sytuacja może być znacznie trudniejsza. Składa się ona z podzespołów, których sprawność działania po 40 latach jest bardzo ograniczona. Jedynym wyjściem zazwyczaj jest wymiana jej, co zapobiegnie niebezpiecznym wypadkom.
Stare windy – jakie niosą za sobą zagrożenia?
Postęp techniczny jest bardzo duży, także jeśli chodzi o dźwigi osobowe. Dawne urządzenia znajdujące się w blokach nie posiadają niektórych zabezpieczeń, które znajdują się w tych nowszych wersjach. Należy pamiętać, że te starsze dźwigi nie mają drzwi kabinowych. Ponadto taki dźwig nie ma zabezpieczeń przed zbyt szybką jazdą w górę, oraz odpowiednich zabezpieczeń przed niechcianymi ruchami kabiny. Co istotne nie ma tu również łączności głosowej z serwisem, ponadto drzwi przystankowe nie posiadają kontroli zaryglowania. Są to braki których nie da się wyeliminować.
Jedynym wyjściem jest wymiana całego dźwigu, ale jest to wyjątkowo kosztowna inwestycja. Następnym ubytkiem jest także niewielka dokładność jeśli chodzi o stawanie na przystankach. Często taka kabina niedokładnie trafia w poziom piętra i tworzy się stopień, który bywa kłopotliwy do pokonania zwłaszcza dla ludzi na wózkach inwalidzkich i starszych. Dźwigi z lat 70 powinny być co jakiś czas remontowane, a zniszczone elementy wymieniane, ale trzeba pamiętać, że raczej nie będą one funkcjonowały tak jak nowe. Z tego powodu potrzebne jest regularne dokonywanie przeglądów technicznych a także stały kontakt z serwisem. Należy wówczas bezdyskusyjnie stosować się do zaleceń wydanych przez ekspertów. Oczywiście wraz z upływem lat tego typu problem będzie narastał, dlatego w dłuższej perspektywie niezbędna będzie wymiana całego urządzenia.